Sinds januari 2014 is de zorgplicht uitgebreid met artikel 4:24a Wft, dat de algemene zorgplicht voor financiële dienstverleners bevat. Hierdoor wordt gewaarborgd dat financiële dienstverleners handelen in het belang van de klant. Ook wordt de klant beter beschermd bij het aanschaffen van financiële producten en diensten.
Waarom een zorgplicht voor financiële dienstverleners?
Financiële beslissingen kunnen grote gevolgen hebben voor de leefsituatie van een persoon. Het is daarom belangrijk om zulke beslissingen weloverwogen te nemen. Echter kunnen klanten moeite hebben om de benodigde informatie in te winnen, de gevolgen van een financiële beslissing te overzien en de risico’s op waarde te schatten. De zorgplicht zorgt ervoor dat de klant beter beschermd wordt bij het aanschaffen van financiële producten en diensten.
Wat houdt de zorgplicht in?
De zorgplicht geldt voor financiële ondernemingen, zoals banken, verzekeraars, beleggingsondernemingen, bemiddelaars en financieel adviseurs. Een financiële onderneming dient zich zorgvuldig te gedragen, zoals van een redelijk bekwaam en redelijk handelende professional kan worden verwacht. Het belangrijkste is dat de onderneming het belang van de klant vooropstelt. De dienstverlening moet aansluiten bij de situatie van de klant.
Eigenlijk kan er niet gesproken worden van dé zorgplicht. Enerzijds bestaat de zorgplicht namelijk uit toezichtrechtelijke verplichtingen die in Deel 4 van de Wft zijn opgenomen. De Wft kent zowel concrete zorgplichtverplichtingen (ken uw cliënt, informatieverplichtingen, kostentransparantie etc.) als meer algemene verplichtingen. Anderzijds bestaat er een civiele zorgplicht. Deze kan voortvloeien uit artikel 7:401 Burgerlijk Wetboek (goed opdrachtnemerschap), algemene voorwaarden zoals de algemene bankvoorwaarden en de in de rechtspraak ontwikkelde ‘bijzondere zorgplicht’. Kortom houdt de civiele zorgplicht in dat de financiële onderneming zich richting een klant zorgvuldig dient te gedragen en het klantbelang centraal moet stellen.
Twee soorten zorgplicht
De twee typen zorgplicht lopen in elkaar over en vullen elkaar aan. Ze kunnen daarom niet geheel los van elkaar worden gezien. De toezichtrechtelijke gedragsregels uit de Wft worden vaak gebruikt om de bijzondere zorgplicht te concretiseren. Ook vervult de bijzondere zorgplicht juist een rol waar de toezichtrechtelijke regels ontoereikend zijn gebleken om de klant te beschermen. De bijzondere zorgplicht kan namelijk verder reiken dan de verplichtingen uit de toezichtregels.
Verplichtingen onder de zorgplicht
De bijzondere zorgplicht omvat onder andere de volgende verplichtingen:
- Een informatieplicht: voorafgaand aan de overeenkomst moet de financiële onderneming de klant van voldoende informatie voorzien om een weloverwogen keuze te kunnen maken over het geadviseerde product. Gedurende de looptijd van de overeenkomst moet de onderneming de klant op de hoogte houden van wezenlijke wijzigingen in deze informatie;;
- Een onderzoeksplicht: er moet naar behoren onderzoek gedaan worden naar de inkomens- en vermogenspositie, de deskundigheid en de doelstellingen van de klant (ken-uw-cliënt-regels of KYC-regels). Wanneer de inkomenspositie niet voldoende toereikend is kan de financiële onderneming de verplichting hebben om te adviseren de dienst of het product niet af te nemen (adviesplicht);
- Een waarschuwingsplicht: de klant dient indringend te worden gewaarschuwd voor de verbonden risico’s aan de dienst of het product;
- Een verplichting om gepast advies te geven: om passend advies te kunnen geven, moet de financiële onderneming voldoende informatie van de klant inwinnen, onder andere over de financiële situatie, kennis, ervaring, risicobereidheid en doelen van de klant.
- Een kennistest: de financiële onderneming moet vaststellen of de klant over voldoende kennis en ervaring beschikt om de risico’s van het financiële product te kunnen inschatten en begrijpen.
- Een generieke zorgplichtbepaling: deze capbepaling stelt de toezichthouder in staat om handhavend op te treden als een zorgplicht wordt geschonden.
Toezicht door de AFM
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is belast met het toezicht op de zorgplicht. Als de zorgplicht onvoldoende wordt nageleefd en er hierdoor misstanden ontstaan die het vertrouwen in de financiële markten kunnen schaden, kan de AFM handhavend optreden.
Wil je meer weten?
Heb je vragen over de reikwijdte van of compliance met de zorgplicht? Onze consultants helpt je graag verder. Lees meer over hoe wij u kunnen helpen te voldoen aan de zorgplicht, of neem contact met ons op.