Sinds januari 2014 is de zorgplicht uitgebreid met artikel 4:24a Wft, dat de algemene zorgplicht voor financiële dienstverleners bevat. Dit zorgt ervoor dat financiële dienstverleners handelen in het belang van de klant. Het verbetert ook de bescherming van de klant bij de aankoop van financiële producten en diensten.
Waarom een zorgplicht voor financiële dienstverleners?
Financiële beslissingen kunnen een grote invloed hebben op iemands leefsituatie. Het is daarom belangrijk om dergelijke beslissingen weloverwogen te nemen. Klanten kunnen echter moeite hebben om de nodige informatie te verkrijgen, de gevolgen van een financiële beslissing te overzien en de risico's in te schatten. De zorgplicht zorgt ervoor dat klanten beter beschermd zijn bij de aankoop van financiële producten en diensten.
Wat houdt de zorgplicht in?
De zorgplicht is van toepassing op financiële ondernemingen, zoals banken, verzekeraars, beleggingsondernemingen, tussenpersonen en financieel adviseurs. Een financiële onderneming moet zich zorgvuldig gedragen, zoals van een redelijk bekwaam en redelijk handelend beroepsbeoefenaar mag worden verwacht. Het belangrijkste is dat de onderneming het belang van de klant vooropstelt. De dienstverlening moet passen bij de situatie van de klant.
Eigenlijk kan men niet spreken van DE zorgplicht. Enerzijds bestaat de zorgplicht namelijk uit toezichtverplichtingen die zijn opgenomen in deel 4 van de Wft. De Wft kent zowel concrete zorgplicht verplichtingen (ken uw cliënt, informatieverplichtingen, kostentransparantie, etc.) als meer algemene verplichtingen. Anderzijds is er een civielrechtelijke zorgplicht. Deze kan voortvloeien uit artikel 7:401 BW (goed koopmansgebruik), algemene voorwaarden zoals de algemene bankvoorwaarden en de in het case recht ontwikkelde 'bijzondere zorgplicht'. Kortom, de civielrechtelijke zorgplicht houdt in dat de financiële onderneming zich zorgvuldig moet gedragen tegenover een klant en het belang van de klant voorop moet stellen.
Twee soorten zorgplicht
De twee typen zorgplicht lopen in elkaar over en vullen elkaar aan. Ze kunnen daarom niet geheel los van elkaar worden gezien. De toezichtrechtelijke gedragsregels uit de Wft worden vaak gebruikt om de bijzondere zorgplicht te concretiseren. Ook vervult de bijzondere zorgplicht juist een rol waar de toezichtrechtelijke regels ontoereikend zijn gebleken om de klant te beschermen. De bijzondere zorgplicht kan namelijk verder reiken dan de verplichtingen uit de toezichtregels.
Verplichtingen onder de zorgplicht
De bijzondere zorgplicht omvat onder andere de volgende verplichtingen:
- Een informatieplicht: voorafgaand aan de overeenkomst moet de financiële onderneming de klant van voldoende informatie voorzien om een weloverwogen keuze te kunnen maken over het geadviseerde product. Gedurende de looptijd van de overeenkomst moet de onderneming de klant op de hoogte houden van wezenlijke wijzigingen in deze informatie;;
- Een onderzoeksplicht: er moet goed onderzoek worden gedaan naar de inkomens- en vermogenspositie, deskundigheid en doelstellingen van de klant (ken-uw-cliënt regels of KYC regels). Als de inkomenspositie niet voldoende is, kan de financiële onderneming de verplichting hebben om te adviseren de dienst of het product niet af te nemen (adviesplicht);
- Een waarschuwingsplicht: de klant dient indringend te worden gewaarschuwd voor de verbonden risico’s aan de dienst of het product;
- Een verplichting om gepast advies te geven: om gepast advies te kunnen geven, moet de financiële onderneming voldoende informatie inwinnen bij de klant, waaronder de financiële situatie, kennis, ervaring, risk appetite en doelstellingen van de klant.
- Een kennistest: de financiële onderneming moet vaststellen of de klant over voldoende kennis en ervaring beschikt om de risico’s van het financiële product te kunnen inschatten en begrijpen.
- Een generieke zorgplichtbepaling: deze capbepaling stelt de toezichthouder in staat om handhavend op te treden als een zorgplicht wordt geschonden.
Toezicht door de AFM
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is belast met het toezicht op de zorgplicht. Als de zorgplicht onvoldoende wordt nageleefd en er hierdoor misstanden ontstaan die het vertrouwen in de financiële markten kunnen schaden, kan de AFM handhavend optreden.
Wil je meer weten?
Heb je vragen over de reikwijdte van of compliance met de zorgplicht? Onze consultants helpt je graag verder. Lees meer over hoe wij u kunnen helpen te voldoen aan de zorgplicht, of neem contact met ons op.